Türkiyə Prezidenti seçilən Baş nazir və AK Partiyanın sədri Rəcəb Tayyib Ərdoğan partiya konfransından sonra gözlənilən açıqlamanı etdi.
Məlumata görə, Ərdoğan, AK Partiyanın yeni sədrinin namizədinin Əhməd Davudoğlu olduğunu dedi. Davudoğlu, AK Partiya konqresində sədr seçildikdən sonra yeni hökuməti qurma vəzifəsini alaraq son nöqtəni qoyacaq. Türkiyə Respublikasının yeni baş naziri olması gözlənilən 55 yaşlı professor Əhməd Davudoğlu beş ildir ki, Xarici İşlər Nazirliyinə başçılıq edir.
Yaxın ətrafı ona “Hoca” deyir. İstanbul Bahçelievlerdə 40 il eyni evdə yaşayır. Siyasətə atılandan o, evə çox gec gəlir. Artıq İstanbul Kişi Liseyi və Boğaziçi Universitetini bitirən bir gənc deyildi. Başı kitablara qarışan Əhməd Qərb və Şərq mədəniyyəti arasında bir sintez tapmağa çalışan tipik bir alim olmaq istəyirdi.
Əhməd Davudoğlunun Konyada, Torosların zirvəsindəki Daşkənd adlı bir qəsəbədə başlayıb əvvəl gizli, sonra rəsmi xarici işlər nazirliyinə uzanan həyatı belə başlayır...
Fatehdən Sultanahmete qədər getməkdən böyük bir həzz alırdı. Keçdiyi küçələrdəki tarixlə ovsunlanaraq atırdı addımlarını. Kitabxanaları, məscidləri, hamamları, Osmanlı dövrü strukturlarını gördükcə şəxsiyyətinin köklərinə dönürdü. Sual işarələriylə dolu idi başı. Əhməd Davudoğlu, hələ bir orta məktəb şagirdi idi o günlərdə. Bu cür erkən yaşda şəxsiyyətiylə əlaqədar dərin düşüncələrə dalmasının səbəblərindən biri İstanbulun tarixi atmosferi, digəri də şagirdi olduğu İstanbul Kişi Liseyiydi.
İkili bir mədəni quruluşu vardı İstanbul Kişi Liseyinin. Tələbələr türk müəllimlərindən dərs alır, güclü bir tarix öyrənirdilər. Bir tərəfdən də Alman müəllimlərindən Qərb, Alman mədəniyyətini və ədəbiyyatını mənimsəyirdilər. Internat məktəbə 12 yaşında girdiyi ilk günlərdən etibarən klassiklər ilə üz-üzə gəlmişdi. Digər şagirdlər kimi o da dərhal Kafkanı, Höteni oxumağa başlamışdı. Berthold Brechin əsərlərini tanımışdı. Kitablarda yeni bir dünya tapmışdı. Qərb mədəniyyətinin təməl əsərlərini oxumaqla qalmır, Türk müəllimlərinin təşviqi Türk ədəbiyyatını öyrənirdi. Əhməd Hamdidən Füzulinin, Farabidən Əhməd Cevdetə qədər əsərləriylə tanış olmuşdu.
1970-ci illər, Türkiyədə daşqın illəri idi. Gənclik, daha çox sol siyasi hərəkətlərin təsiri altında idi. İstanbul Kişi Liseyində də küləklər soldan əsirdi. Əhməd Davudoğlu da bu havanın xaricində qalmadı. Marksist ədəbiyyatın təməl əsərlərini də oxudu. Stalinin "Dialektik və Tarixi Materializm" kitabını oxuyurdu. Altını çəkib, səhifələrin kənarına qeydlər alaraq diqqətlə oxuduğu kitabı, diqqətlə saxlayacaqdı illərcə. Yenə də Marksist olmadı. Mexaniki tapdı bu ideologiyanı. Milli Türk Tələbə Birliyi kimi İslamçı gənclərin təşkilatlandıqları quruluşların da xaricində qaldı. Zaman zaman konfranslara, gecələrə getsə, mədəniyyət klublarına qatılsa belə daha çox öz xəttində yol alan bir gənc idi. Əylənməyə, gəzməyə vaxt ayırmırdı. Bəzən futbol oynayardı. Mustafa Şam, Murat Ülker, Aydın Babuna və Engin Işıksaın da aralarında olduğu sinif yoldaşlarıyla. Yaxşı bir oyunçu idi.
Alman mədəniyyətiylə iç-içə olan İstanbul Kişi Liseyi şagirdlərinin çoxunun xəyalları Almaniyaya getmək, orada universitet oxumaq idi. Davudoğlu isə İstanbuldan qopa bilməzdi. Almaniyada oxumağı öz mədəniyyətinə yadlaşma olaraq görürdü. 1977-ci ildə liseyi bitirdiyində İstanbulun tarixi və mədəniyyətiylə, mənşəyiylə yaxşıdan yaxşıya bütünləşmişdi. Liseydən sonra elm adamı olmağı başına qoymuşdu. Həyat planının ilk addımı Boğaziçi Universiteti olacaqdı. Fənn hissəsi məzunuydu, amma ictimai elmlər oxumağa qərarlı idi.
Ailəsinin könlündən keçən isə fərqli idi. Anasını həkimə vaxtında yetişdirmədikləri üçün həyatını itirmişdi. O zamanlar İstanbul kimi həkimin çox olduğu böyük bir şəhərdə deyil, Konyanın Daşkənd qəsəbəsində otururdular. Məmnunə xanım öldüyündə, Əhməd, hələ dörd yaşında idi. 1959-cu ildə doğulmuşdu. Atası Mehmet bəy, Torosların zirvəsində tipik bir Türkmen qəsəbəsi olan Daşkənddə nəqliyyat və ayaqqabı işləri ilə məşğul olurdu. Qısa zamanda yenidən evləndi. Əhməd atasının tək oğlu idi. Atası Səfurə xanımla evləndi. Əhməd ona həmişə "Ana" deyə səsləndi. Onu oğlu olaraq görən Səfurə xanım da Məmnunə xanımın ölümünü unuda bilmədiyi üçün Əhmədin həkim olması xəyalını qoruyurdu.
Atası Mehmet bəy isə oğlunun sənət öyrənməsini, işlərini ona təhvil verməyi arzulayırdı. Mehmet bəy, ilk yoldaşının ölümündən sonra bir il belə keçmədən ailəsini götürüb İstanbula köçmüş, Fatehdə yerləşmişdilər. Əhməd də orada böyümüş, ilk dörd ili Hacı Süleyman bəy İbtidai məktəbində oxumuşdu. Bahçelievlerdə köçdükdən ibtidai məktəbi orada bitirmişdi. Tekstil və ticarətlə məşğul olan Mehmet bəy də illər içində işini böyütmüşdü. Oğlunun sənət öyrənməsini istəyirdi. Davudoğlu da Boğaziçində əvvəl İqtisad fakültəsinə daxil olub. İngilis üçün bir il hazırlıq oxuması gərək idi. Liseydə ikinci dili olduğu üçün çətinlik çəkmədi. Bir ay İngiltərəyə gedərək gücləndirdi ingiliscəsini.
Yenə siyasi qruplara qatılmadan oxumağı davam etdirdi. Düşüncələr tarixinə sıxlaşdı. Əflatundan Hegelə qədər düşüncə tarixini araşdırmaq, Osmanlı-Türk və İslam mədəniyyətini daxilən mənimsəmək istədi. Düşüncə tarixindəki yerini daha yaxşı qavradı. Sinif yoldaşları arasında Adnan Büyükdeniz, Ethem Əldən və Nuray Mert də vardı. Bu illərdə konsertlərə, yığıncaqlara, şagird fəaliyyətlərinə çox zaman ayırmadı. Futbol və güləş xaricində bir idmanla da maraqlanmadı. Onsuz da 12 sentyabr dövrü, şagird hərəkətləri də olmurdu.
Universitetdən sonra heç tərəddüd etmədən "elm adamı" olmaq fikrinə davam etdi. 1984-cü ildə Cəmiyyət İdarəçiliyi bölümündə yüksək təhsil almağa başladı. Doktorluğunu isə Siyasət Elmi və Beynəlxalq Əlaqələr bölməsində tamamladı. Müəllim üzvləri ilə arası yaxşı idi. Ən çox da professor Şərif Mardin sevdi onu. Sevimli müəllimi oldu. 1986-cı ildə başladığı tezisini daha bitirmədən xülasə bir məqalə olaraq universitetin akademik jurnalında yayımlatdı. Tezisin yayımlanması Davudoğlu üçün böyük bir reklam oldu. Bir-birinin ardınca məqalələr hazırladı. 1989-cü ilin noyabrında iki təklif birdən aldı. Təklifin biri Amerikadan gəlirdi, digəri Malayziyadan ...
Amerikaya getmək cazibədar gəlmirdi. Qərb mədəniyyətini kifayət qədər tanıdığına inanırdı. Malayziya üzərində dayanırdı. Əskik qalan halqanı orada tamamlaya bilirdi. Çin-Hind-İslam mədəniyyəti, Qərb mədəniyyətindən nisbətən uzaq şəkildə yaşanırdı bu ölkədə. Amma artıq tək başına deyildi. 1984-cü ildə evlənmiş, iki qızı olmuşdu. Ginekoloq olan Sara xanım ilə dünyaya eyni eynəklərlə baxırdılar. Qızlarına ad qoymağı yoldaşına buraxmışdı Davudoğlu. Sara xanım da onu məmnun etmişdi seçkiləriylə. 1986-cı ildə doğulan ilk qızlarına Səfurə, 1988-ci ildə doğan ikinci qızlarına Məmnunə adını vermişdi. Davudoğlunun hər iki anasına də dəyər verirdi. Sara xanım, həyat yoldaşının Malayziyaya getmə qərarını da dəstəklədi. Qızlarını da alıb 1990-cı ilin ilk aylarında yola çıxdılar. Kuala Lumpurda, Çin məhəlləsində bir ev tutub yerləşdilər.
İslam Konfransı Təşkilatının qurduğu Beynəlxalq İslam Universitetində Türkiyədən 15-ə qədər müəllim var idi. Daha sonra aralarına Yusuf Ziya Özcan da qatılacaqdı bu alimlərin. Davudoğlu, bir həftəyə qədər sonra girdi bu kollektivə. Sinifin az qala yarısı müsəlman Malaylardan, qalanı da Çinli, Hind, Asiyalı, Afrikalı şagirdlərdən ibarət idi. Hər biri ayrı mədəniyyətə malik idi. Lakin əlindəki Sabinənin artıq klassikləşən "Siyasi Düşüncələr tarixi" kitabında onlar yox idi. Əlindəki kitab Əflatun ilə başlayır, Aristotel, Roma, Xristianlıq, İslahat, İntibah, Modern ideologiyalar ilə davam edirdi. İçində Malaylar, Çinlilər yox idi. Bunu edə bilməzdi. Oturdu, Konfiçyusdan Taoizmin, Hind və təbii İslam mədəniyyətinə çalışdı. Onların yanına Osmanlı mütəfəkkiri Kınalızadəyi də əlavə etdi və yeni bir siyasi düşüncə tarixi mətni meydana gətirdi. Bu mətn üzərindən verdi dərslərini.
Malayziya tam istədiyi növdən bir laboratoriya idi onun üçün. Yerli mədəniyyəti tanımaq üçün heç bir fürsəti qaçırmırdı. Yerli festivalların dərhal hamısına həyat yoldaşı və qızları ilə birlikdə gedirdi. Həm ailə tərəfindən də gəzmiş olurdular. 1993-cü ildə dosent oldu. Əvvəl 1994-cü ildə "The Civilizational Transformation and the Muslim World" (Mədəniyyətin çevrilməsi və Müsəlman dünyası) kitabını yazdı. Növbəti ildə doktorluq dissertasiyası olan "Alternative Paradigms" (Alternativ paradiqmalar) adlı kitabı ortaya çıxardı. İki il üçün getmişdi, amma dörd il qaldıqdan sonra 1995-ci ildə ayrıldı Malayziyadan. Türkiyəyə döndüyündə eyni dosyasıyla yenidən müraciət etdi, dosentlik ünvanını burada da aldı. Çox keçmədən Marmara Universitetində vəzifəyə başladı. Universitetdə heyət problemləri vardı. Əvvəl ictimai elmlər ali məktəbində başladı, sonra beynəlxalq əlaqələrə keçdi.
1999-cu ildə professor olduqdan sonra da Beykent Universitetinə keçdi. Yeni qurulmuş bir üniversitet idi Beykent. Ən çox əks-səda oyandıran kitabını da bu kollecdə dərc etdi. "Strateji Dərinlik" bir il içərisində 13 dəfə çap olundu. Gedərək akademik həyatın xaricində də aktiv olmağa başladı. Hərb Akademiyasından MÜSİAD-a qədər bir çox yerdə konfranslar verdi. Abdullah Gül ilə 1980-ci illərdə tanış olmuşdu. Bir məqaləsi, Gülün marağını çəkmiş, buna görə tanış olmuşdular. Aralarındakı dostluq, 1990-cı illərdə Gülün, Səudiyyə Ərəbistanından dönüşündən sonra meydana gəldi. Daha tez-tez görüşdülər.
Tayyib Ərdoğan ilə də bələdiyyə seçkilərində tanış oldu. Lakin Gülə daha yaxın idi. Dövlət Nazirliyi sırası ehtiyac duyduğunda Gülə köməkçi oldu. Sözçülüyü Gülün 2002-ci ildən sonra baş nazir olaraq hökumət qurmasıyla başlandı. Davudoğlu, Baş nazirlik müşaviri olaraq vəzifəyə başladı. Gülün təklifi ilə prezident Əhməd Necdət Sezərin təsdiqiylə səfirlik ünvanı aldı. Gülün Baş nazirliyi Ərdoğana təhvil verdiyindən sonra da vəzifəsinə davam etdi. Onsuz da onu Gül dəvət etsə də sonra Ərdoğan ilə də bir araya gəlmişdilər; o da dəvəti yeniləmişdi. Davudoğlu, o dövrdə "kölgə xarici işlər naziri" kimi xarici təmaslarda təsirli olmağa başladı.
Avropa Birliyi ilə təmaslarda, Kipr müzakirələrində, İraq müharibəsinə qədər dərhal hər sahədə rol aldı. Vəzifəyə gələrkən iki-üç il sonra ayrılmağı planlayırdı. Yazmağı planlaşdırdığı kitablara sıxlaşmaq, universitetə dönməyi xəyal edirdi. 2007-ci ilin seçkiləri yaxınlaşarkən millət vəkili olmağı düşünmədiyi kimi ayrılmağa qərar verdi. Seçkidən sonra fayllarını hazırlamağa da başladı. Ancaq ayrılmasını nə Ərdoğan uyğun tapdı, nə də Gül. Həm PKK hücumlarının artması səbəbiylə birdən özünü yenidən bir diplomatik kimi tapdı. Ərdoğanın xüsusi təyyarəsiylə müxtəlif ölkələrə gedən, hökumət adına rəsmi təmaslarda olan, Türkiyə diplomatiya tarixində nümunəsinə rast gəlinməyən bir "Baş sözçü" halına gəldi.
Prezident və Baş nazirin xarici səfərləri, ikitərəfli danışıqlar dəyişməz adı idi artıq. Danışıqların ən xüsusi anlarına belə qatılırdı. ABŞ, Avropa ölkələri belə səfirliklər, xarici işlər yerinə çox vaxt onun telefonu, maili üzərindən Türkiyə ilə təmaslar icra edirdi. Gələn mesajları sonradan xarici işlər nazirliyinə ötürürdü. Dəməşqdə Fransa prezidenti Sarkozi ilə görüşü, ABŞ prezidenti Obama gəlmədən əvvəl Vaşinqtona gedib hazırlıqları da o, icra edirdi. Gəldiyi nöqtənin diqqət çəkməsi isə Suriya, Fələstin və İsrail ilə təmasları sayəsində oldu. Həmas lideri Xalid Məşəl ilə gizli görüşünün ortaya çıxması çox səs-küy qopardı. Artıq "Türk diplomatiyasının Kissengeri", "Kölgə adam" olaraq tanınırdı.
Maraqlı, amma ayrı bir qrupu heç olmadı Davudoğlunun. Baş nazirlikdən, köməkçisi və köhnə şagirdi Əli Sarıkaya, bir katibi və sürücüsü vardı yalnız. Prezident-Baş nazirlik-Xarici İşlər Nazirliyi üçlüyü ilə koordinasiya halında çalışdı həmişə. Əsgərlər də analizlərinə əhəmiyyət verdi. Bəzən məsləhətçilər Akif Beki və Ömər Çelik ilə problem yaşasa da kimsəylə dərin bir qarşıdurması olmadı. Çox tənqid olundu. Ən çox da "Neo-Osmanlıcı" olmaqla günahlandırıldı. Özü qəbul etmədi bu tərifi. Məqsədi, Türkiyəni "mərkəz ölkə" etmək idi. Bölgədəki uçan quşdan belə xəbərdar olmağa çalışırdı. Nəticə, 1.5 ay içində 11 ölkəyə getməsiydi. Fevralın sonundan etibarən Tanzaniya, Keniya, İran, İraq, Çex Respublikası, ABŞ, İngiltərə, Fransa, Almaniya, Qatar və Suriyanı gəzmişdi və gəzintilər eyni tempdə sürüb gedirdi. 40 ildir oturduqları Bahçelievlerdəki evinə çox az gedə bilirdi. Bu tempdə ən çox şikayətlənən da kiçik uşaqları idi. Atasının adını verdikləri oğlu Mehmet hələ 12, qızı Həcər Bike isə 10 yaşında idi. Davudoğlu, getdiyi hər ölkədən onlara bir hədiyyə alırdı.
Sara Davudoğlu, qadın doğum mütəxəssisidir. Yoldaşıyla Malayziyaya getdiyi dövrdə o da universitetin klinikasında işləmişdi. Hələ də İstanbulda öz ofisində çalışır. Baş nazir Tayyib Ərdoğanın bacısı Vəsilə İldein dostu olan Sara Davudoğlu, Ərdoğanın qızı Esra Albayrakın da həkimi idi. Doğumunu o, etmişdi.
Abort əleyhdarı fikirləriylə tanınır. Seminarlarda, yığıncaqlara qatılıb bu mövzuda çıxışlar edir. Üzvü olduğu, Həyat Sağlamlıq və İctimai Xidmət Fondunun "Yaşamaq hüququ-abort" layihəsində Sara Davudoğlu, aktiv olaraq vəzifə aldı. Fond 2006-cı ildə ictimai mənfəətilə çalışan təşkilatlar arasına alındı və vergidən azad olundu.//ANSPRESS
